อัซซัรค่อซีย์ (السرخسي)

อบุลอับบาส อะฮฺหมัด อิบนุ มุฮำมัด อิบนิ มัรวาน อัซซัรค่อซีย์ เราไม่ทราบแน่ชัดว่าเขาเกิดเมื่อใด แต่เขาเสียชีวิตในปี ฮ.ศ.286 ในนครแบกแดด และเขายังเป็นที่รู้จักกันในชื่อ อะฮฺหมัด อิบนุ อัตตอยยิบ

 

อัซซัรค่อซีย์มีความใฝ่รู้และรอบรู้ในสรรพศาสตร์ เขามีความเจนจัดในภาควิชาดาราศาสตร์, คณิตศาสตร์ , คำนวณ , การเมือง , ภูมิศาสตร์ , วรรณคดี , ศาสนาเปรียบเทียบ , ประวัติศาสตร์ , ปรัชญา , การแพทย์ และดนตรี อัซซัรค่อซีย์ คือ เอ็นไซโคลปิเดีย (สารานุกรม) ที่มีชีวิต

 

อัซซัรค่อซีย์มีเชื้อสายสืบถึงตระกูลอาหรับเก่าแก่ โดยนักสืบพงษ์พันธุ์ต่างก็เห็นตรงกันว่า เขาสืบเชื้อสายจากตระกูล กินดะฮฺ ซึ่งเป็นตระกูลหนึ่งในสาย อัลกอฮฺฏอนียะฮฺ ที่เคยมีอำนาจปกครองเยเมนเป็นเวลานานและอัซซัรค่อซีย์ก็เป็นศิษย์คนสำคัญของนักปรัชญาอาหรับ อัลกินดีย์

 

อัซซัรค่อซีย์เป็นผู้ที่ได้รับความโปรดปรานจากค่อลีฟะห์ อัลมุอฺตะฎิด เป็นอันมาก เขาเป็นทั้งครู สหายและที่ปรึกษาส่วนพระองค์ในเรื่องต่างๆเกี่ยวกับการบริหารราชการ แต่เหล่าศัตรูและผู้ที่มีความอิจฉาต่ออัซซัรค่อซีย์ ได้ใส่ความเขาจนเป็นเหตุทำให้เขาต้องราชทัณฑ์ถูกคุมขังและถูกประหารชีวิตในที่สุด

 

อบุลอับบาส อัซซัรค่อซีย์ได้สั่งสมประสบการณ์ทางการเมืองเป็นอย่างดี ด้วยเหตุที่เขามีความสัมพันธ์กับค่อลีฟะฮฺ อัลมุอฺตะฎิด อย่างแนบแน่น ข้อมูลและความรู้ในทางการเมืองของเขาได้แตกแขนงและนำไปสู่การแต่งตำราในเรื่องนี้ อาทิเช่น ตำราการเมือง,ตำราเสบียงผู้เดินทางและการถวายงานต่อพระมหากษัตริย์ และข้อเขียนว่าด้วยระเบียบการเข้าเฝ้าพระมหากษัตริย์

 

อัซซัรคอซีย์ ออกเดินทางจากนครแบกแดดไปยังดินแดนต่างๆ มากครั้งด้วยกัน เพื่อแสวงหาความรู้และการรู้ลึกในภาควิชาภูมิศาสตร์ เหตุนี้เขาจึงแต่งตำรา อัลมะซาลิก วัลม่ามาลิก , ตำรา มัมฟะอะฮฺ อัลญิบาล (ว่าด้วยคุณประโยชน์ของภูเขา) และตำราว่าด้วยอุตุนิยมวิทยา นอกจากนี้ อัซซัรคอซีย์ยังได้แต่งตำราศาสนาเปรียบเทียบโดยกล่าวถึงกลุ่มลัทธิซอบีอีนและตำราว่าด้วยการให้เอกภาพในพระผู้เป็นเจ้า และเขายังหลงใหลในวิชาประวัติศาตร์และปรัชญา และแต่งตำราฟ่าฎออิล บัฆดาด (ความประเสริฐของนครแบกแดดและพงศาวดาร) ตำรา ซีเราะฮฺ อัลอินซาน (วิถีมนุษย์) ,ตำราองค์ประกอบหลักปรัชญา และตำราสุนทรียศาสตร์

 

ค่อลีฟะฮฺ อัลมุอฺตะฎิดได้มอบหมายหน้าที่ การตรวจตรา (อัลฮิสบะฮฺ) ซึ่งเป็นตำแหน่งผู้ตรวจการทั่วราชอาณาจักรแก่อัซซัรคอซีย์ และเขาได้แต่งตำราที่ว่าด้วยกฎระเบียบปฏิบัติในเรื่องนี้เช่นกัน

 

อบุลอับบาส อัซซัรค่อซีย์ ได้ศึกษาวิชาคณิตศาสตร์และดนตรี เพราะเขาเชื่อว่าวิชาทั้งสองแขนงนี้จำเป็นสำหรับการศึกษาวิชาดาราศาสตร์อีกทั้งผู้ค้นคว้าในด้านวิทยาศาสตร์ทดลองจะต้องเรียนรู้ ความคิดเช่นนี้นำพาให้อัซซัรค่อซีย์ทำการแต่งตำรา อาร์ทเมติก (ศิลปะศาสตร์) ในเรื่องตัวเลข,พีชคณิตและตำราอรัมภบทของวิชาดนตรี ตลอดจนตำราดนตรีอัลกะบีรและซ่อฆีรตามลำดับ เขามีความแตกฉานในด้านดาราศาสตร์ อีกทั้งยังได้นำเสนอทฤษฎีและประวัติศาสตร์ของดาราศาสตร์ โดยรวบรวมทัศนะความคิดเห็นของนักวิชาการรุ่นก่อนในตำราที่ชื่อ “อัลมัดคอล อิลา ซินาอะฮฺ อันนุญูม”ตำราเล่มนี้เป็นแหล่งอ้างอิงสำหรับผู้ค้นคว้าในภาควิชาดาราศาสตร์

 

ในด้านการแพทย์ อัซซัรค่อซีย์เป็นหมออาชีพและมีชื่อเสียงโด่งดังในการรักษาผู้คนและแต่งตำราเกี่ยวกับการแพทย์อีกหลายเล่ม