ซามูเอล อัลมัฆรีบี่ย์ (سموأل المغربي)

ซามูเอล (สะเมาว์อัลฺ) อิบนุ ยะฮฺยา อิบนิ อับบ๊าส อัลมัฆฺริบี่ย์ เกิดในมอรอคโค (มัฆริบ) และเสียชีวิตที่เมืองม่ารอเฆาะฮฺ ในปี ฮ.ศ.570 (ค.ศ.1175) ซามูเอลเติบโตในครอบครัวของนักวิชาการ บิดาของเขาเป็นนักคณิตศาสตร์ผู้ยิ่งใหญ่ของกลุ่มประชาคมชาวยิวในมอรอคโคและเป็นผู้สนับสนุนให้ซามูเอลศึกษาวิชาคณิตศาสตร์

ครอบครัวของซามูเอลได้อพยพจากนครฟ๊าสในมอรอคโค สู่ดินแดนซีกตะวันออกของโลกอิสลาม และลงพำนักในมหานครแบกแดดซึ่งเป็นศูนย์กลางของอารยธรรมอิสลาม แต่ทว่าในภายหลังครอบครัวของซามูเอลได้กลับสู่นครฟ๊าส และซามูเอลได้ใช้ชีวิตในบั้นปลายของตนในเมืองม่ารอเฆาะฮฺ ซึ่งเป็นเมืองแห่งวิทยาการที่เป็นคู่แข่งกับมหานครแบกแดด

เมื่อซามูเอลได้ตั้งถิ่นฐานเป็นมั่นคงแล้ว ณ เมืองม่ารอเฆาะฮฺ เขาก็เริ่มผลิตงานทางวิชาการและศึกษาหลักนิติศาสตร์อิสลามอย่างลึกซึ้งจนพบว่าหลักคำสอนของอิสลามสอดคล้องกับวิถีชีวิตที่เที่ยงตรงซึ่งผู้มีปัญญาอันหนักแน่นต่างก็แสวงหา และเขาพบว่า อัลกุรอานคือธรรมนูญที่ทรงความยุติธรรมอันเป็นคัมภีร์ที่ถูกประทานลงมาจากพระผู้เป็นเจ้า (ซ.บ)

ในปี ฮ.ศ.558 (ค.ศ.1163) ซามูเอลได้รับอิสลาม ณ เมืองม่ารอเฆาะฮฺ และกลายเป็นปราชญ์ผู้ปกป้องอิสลามและตีแผ่ข้อบกพร่องของศาสนายูดายโดยอาศัยหลักการเปรียบเทียบอย่างมีเหตุผลในเชิงตรรก ระหว่างศาสนาอิสลามและศาสนายูดาย

ซามูเอลได้อาศัยความพยายามส่วนตัวในการศึกษาตำรามูลบทของอิกลิดุส และศึกษาพีชคณิตของอบีกามิ๊ล อัลมิซรี่ย์ตลอดจนตำราพีชคณิตของอัลกัรฺคี่ย์ จนกระทั่งเขาเริ่มแสดงความคิดเฉพาะตัวเกี่ยวกับคณิตศาสตร์เมื่อมีอายุได้เพียง 18 ปีเท่านั้น และแต่งตำราอันเลื่องชื่อ “อัลบาฮิร ฟิ้ล ญับรี่” ขณะมีอายุได้ 19 ปีเท่านั้น

ตำรา “อัลบาฮิร ฟิ้ล ญับรี่” ของซามูเอลมีทั้งหมด 4 ภาค ภาคแรกนำเสนอปฏิบัติการทางคณิตศาสตร์ซึ่งมุ่งกำหนดตัวเลขที่ไม่อาจรู้ค่าและการเปรียบเทียบค่าของตัวเลขทางคณิตศาสตร์ ภาคที่ 2 รวบรวมสมการที่มีกำลังสองและผลของเลขหลายจำนวนที่มากขึ้นหรือน้อยลง โดยการบวกหรือการลบ เช่น 3,5,7 (arithmetic progression) เรียกในภาษาอาหรับว่า “มุตะวาลี่ยะฮฺ ฮิซาบี่ยะฮฺ” ภาคที่ 3 จะกล่าวถึง จำนวนหรือปริมาตรที่ไม่อาจเปรียบเทียบค่าหรือหาสถิติได้ ส่วนภาคที่ 4 นั้นซามูเอลจะรวบรวมผลของการใช้สูตรพีชคณิตในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์รูปต่างๆ

ความคิดของซามูเอลในวิชาพีชคณิตและคำนวณยังคงเป็นแสงสว่างนำทางนักพีชคณิตยุคใหม่ และเขาได้พัฒนาวิธีการวิเคราะห์แบบ Analytical ในวิชาพีชคณิตซึ่งปูทางสู่การค้นคิดพีชคณิตสมัยใหม่ ในขณะที่นักคณิตศาสตร์ส่วนใหญ่ให้ความสำคัญต่อการวิเคราะห์ปัญหาพีชคณิตด้วยวิธีการเชิงเรขาคณิต (analytical geometry)

ซามูเอล อลมัฆฺริบี่ย์ ยังเป็นนักการแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เขาศึกษาการแพทย์กับ อบุลบะรอกาตฺ ฮิบะตุ้ลลอฮฺ อิบนุ มัลกา อัลบัฆดาดีย์ (เสียชีวิตปี ฮ.ศ.547 (ค.ศ.1151) และเขาก็กลายเป็นนักการแพทย์ผู้โด่งดังของประชาคมอิสลามในเวลานั้น ซึ่งมิใช่เพียงแค่ในด้านการแต่งตำราการแพทย์และเภสัชศาสตร์เท่านั้น แต่เขายังเป็นผู้ชำนาญการในสาขาทั้งสองอีกด้วย

ซามูเอลได้แต่งตำราและข้อเขียนไว้มากกว่า 85 เล่ม อาทิเช่น  ตำรา “อิอฺญาซฺ อัลมุ่ฮันดิซีน” ในวิชาเรขาคณิต, ตำรา บทสรุปในวิชาคำนวณ, ตำรา อุทกศาสตร์, ตำรา อัลมุ่ฟีด อัล-เอาซัฏ ในวิชาแพทย์ศาสตร์, ตำรา “ฆ่อย่าตุ้ลมักซู๊ด” ตอบโต้คริสเตียนและยิว ฯลฯ