อัซซ่อฟะวียูน (اَلصَّفَوِيُّوْنَ)

ราชวงศ์ที่มีอำนาจปกครองในอิหร่าน  (ค.ศ.1501-1731)  เดิมเป็นแนวทางฏ่อรีเกาะฮฺซูฟีย์ที่กำเนิดขึ้นในเมืองอัรดะบีล  (เมืองหนึ่งทางตอนเหนือของอิหร่าน)  ซึ่งอ้างถึง  ซ่อฟียุดดีน  อัลอัรดะบีลีย์  (เสียชีวิตปีค.ศ.1334)  นักซูฟีย์ชาวอิหร่าน,  ราชวงศ์นี้มีชาฮฺอิสมาอีลที่  1  เป็นผู้สถาปนาโดยปราบปรามอักก์  กินฺนูลู  หรือชนเผ่าเติรกะเมนที่ถูกเรียกว่า  “เผ่าแกะขาว”  ที่แผ่อำนาจในอาณาเขตของดิยารบักร์จนถึงแม่น้ำยูเฟรติส, 

หลังจากที่พวกมองโกลเริ่มรุกรานอาณาเขตดังกล่าวในปีค.ศ.1466  อุซูน  ฮะซัน  จึงย้ายเมืองหลวงไปยังนครตับรีซฺ  ซึ่งต่อมาชาฮฺอิสมาอีลที่  1  ก็ปราบปรามชนเผ่านี้และยึดเอานครตับรีซฺเป็นราชธานี  พระองค์ใช้พระนามว่า  ชาฮฺและประกาศให้นิกายชีอะฮฺเป็นนิกายหลักของอาณาจักรอัซซ่อฟะวียูน,  ชาฮฺอิสมาอีลได้ปราชัยแก่อุษมานียะฮฺ  (ออตโตมาน)  ในสมรภูมิญัลดะรอน  (ค.ศ.1514)

ต่อมาชาฮฺ  ฏอฮฺมาซิบที่  1  ได้ย้ายราชธานีไปยังนครก็อซฺวัยน์  (ค.ศ.1555)  หลังจากนครตับรีซฺตกอยู่ในกำมือของอุษมานียะฮฺ  (ออตโตมาน)  และในปีค.ศ.1593  ชาฮฺอับบาส  มหาราชที่  (ที่  1)  -ค.ศ.1571-1629-  ได้ย้ายราชธานีไปยังนครอิสฟาฮานฺ,  ในรัชสมัยของชาฮฺอับบาส  มหาราชนั้นพระองค์ได้ผนวกแบกแดด,  กัรบะลาอฺ,  อันนะญัฟฺ,  โมซุลและดิย๊ารบักร์เข้าไว้ในอำนาจและทำสนธิสัญญาประนีประนอมกับพวกอุษมานียะฮฺ,  อาณาจักรอัซซ่อฟะวียะฮฺในรัชสมัยของพระองค์มีความเจริญรุ่งเรืองเป็นอันมากในปีค.ศ.1722  พวกอัฟกันได้ยึดครองอิสฟาฮาน,  แม่ทัพนาดิร  ชาฮฺของอัซซ่อฟะวียะฮฺจึงขับไล่พวกอัฟกันออกไปและประกาศตั้งตนเองขึ้นเป็นกษัตริย์ในปีค.ศ.1736,  และราชวงศ์นี้ได้สิ้นสุดลงด้วยการสิ้นพระชนม์ของชาฮฺอับบาสที่  3  (ค.ศ.1731-1736)