الحمدلله والصلاة والسلام على رسول الله وبعد
การละหมาดในยามค่ำคืน (กิยามุลลัยฺล์) หมายถึงการละหมาดสุนนะฮฺในยามค่ำคืนภายหลังการละหมาดฟัรฎูอิชาอฺแล้วโดยมีระยะเวลาเรื่อยไปจนกระทั่งถึงช่วงเวลาก่อนแสงอรุณจริงขึ้น ทัศนะที่ถูกต้องและเป็นตัวบทในตำรา อัล-อุมม์และอัล-มุคตะศ็อรของอิมาม อัช-ชาฟิอียฺ (ร.ฎ.) นั้นระบุว่าการละหมาด อัล-วิตฺร์ (ละหมาดจำนวนคี่) ถูกเรียกว่าตะฮัจญุด และมีประเด็นหนึ่งระบุว่า ละหมาด อัล-วิตฺร์ ไม่ถูกเรียกว่า ตะฮัจญุด และถือว่าละหมาดอัล-วิตฺร์มิใช่ตะฮัจญุด (กิตาบ อัล-มัจญมูอฺ ชัรหุลมุฮัซซับ เล่มที่ 3 หน้า 539)
ดังนั้นการละหมาดในยามค่ำคืนจะถูกเรียกว่าละหมาด ตะฮัจญุดก็ต่อเมื่อถูกปฏิบัติหลังจากการนอนแล้ว เพราะคำว่า ตะฮัจญุดหมายถึงการละทิ้งการนอน (อัล-ฟิกฮุล มันฮะญียฺ เล่มที่ 1/217)
ในตำรา อิอานะฮฺ อัฏ-ฏอลิบีน เล่มที่ 1 หน้า 308 ก็ระบุว่า “การละหมาดตะฮัจญุด หมายถึง การละหมาดสุนนะฮฺในยามค่ำคืนหลังจากการนอน” จึงได้ความว่า การละหมาดสุนนะฮฺในช่วงหลังจากการละหมาดฟัรฎุอิชาอฺแล้ว จะนอนก่อนหรือไม่ก็ตาม หากกระทำก่อนนอนก็เรียกว่า กิยามุลลัยล์ แต่ไม่เรียกว่า ตะฮัจญุด เช่นการละหมาดอัล-วิตฺร์ก่อนนอน หรือการละหมาดตะรอวีหฺในเดือน เราะมะฎอน เป็นต้น
แต่ถ้านอนแล้วตื่นขึ้นมาในยามดึก ก็เรียกว่า ละหมาดตะฮัจญุด ไม่ว่าจะเป็นการละหมาดคู่ (เศาะลาตุชชัฟอฺ) หรือละหมาดคี่ก็ตาม (อัล-วิตฺร์) ทั้งนี้ในกรณีที่ยังไม่ได้ละหมาดคี่ (อัล-วิตฺร์) ก่อนนอนโดยลุกขึ้นมาทำตอนดึกหลังจากนอนไปแล้ว ดังนั้นการละหมาด กิยามุลลัยล์นั้นสามารถกระทำได้หลังจากการละหมาดฟัรฎุอิชาอฺโดยไม่จำเป็นต้องนอนก่อน เพียงแต่ไม่เรียกว่าละหมาดตะฮัจญุดเท่านั้นครับ
والله أعلم بالصواب