ความถูกต้องกับความเหมาะสม

[คาใจ]

อยากทราบว่า  ความถูกต้อง(ตามหลักศาสนา) กับ ความเหมาะสม เหมือนหรือต่างกันอย่างไร ช่วยยกตัวย่างให้ด้วยครับ

[อาลี เสือสมิง]

وعليكم السلام ورحمة الله وبركاته
الحمدلله والصلاة والسلام على رسول الله وبعد

ความถูกต้อง หมายถึง ความเหมาะกัน ความเข้ากัน หรือตรงกันกับ เช่น ถูกหลักการ เป็นต้น ส่วนคำว่า เหมาะ เป็นคำวิเศษณ์ หมายถึง พอดี คำว่า เหมาะสม หมายถึง พอสมควร หรือสมควรแก่กรณี เมื่อพิจารณาความของคำว่า ความถูกต้องและความเหมาะสมแล้วก็จะพบว่ามีความหมายใกล้เคียงกัน ทั้งโดยจารีตทางภาษาและหลักการศาสนา กล่าวคือ สิ่งใดที่เป็นความถูกต้องตามหลักการศาสนาก็จะมีความเหมาะสมอยู่ในทีไปพร้อมๆกัน สิ่งใดที่เป็นความเหมาะสมกับกรณีก็มักจะถูกต้องตามหลักการของศาสนาไปด้วย


กระนั้นนัยของคำสองคำนี้ก็มีความจำกัดและความกว้าง (ศ็อศฺ / อามฺม์) แล้วแต่ว่าจะมองในมิติใด หรือว่าพิจารณาอะไรเป็นเกณฑ์ เช่น ถ้าความถูกต้องที่ว่านั้นเป็นเรื่องที่เหมาะกันหรือเข้ากันหรือตรงกันกับหลักการของศาสนา ก็เรียกได้ว่า สิ่งนั้นถูกต้องตามหลักการของศาสนา ถึงแม้ว่าจะไม่สมควรแก่กรณีก็ตาม ในทำนองเดียวกัน ถ้าความเหมาะสมนั้นเข้ากันหรือตรงกันกับหลักการของศาสนาก็ถือว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้องเช่นกัน ถึงแม้ว่าจะไม่ตรงกับจริตหรืออารมณ์ก็ตาม


กล่าวคือ จะถูกต้องหรือเหมาะสมหรือไม่ให้ถือเอาหลักการของศาสนาเป็นบรรทัดฐานในการชี้วัด ตัวอย่างที่พอจะนำมายกประกอบในเรื่องนี้ก็เช่นว่า กรณีของนักพูดคนหนึ่งพูดถึงเรื่องราวที่มีเนื้อหาเหมาะกันหรือเข้ากันหรือตรงกันกับหลักการทางศาสนา กรณีนี้เราเรียกว่า มีความถูกต้อง แต่ทว่าในระหว่างการพูด นักพูดคนนี้ใช้คำพูดที่ห้วนๆ หรือใช้ถ้อยคำที่ไม่สมควรแก่กรณีของผู้ฟังซึ่งอาจจะเป็นผู้ที่มีความอาวุโสกว่า


กรณีนี้เรียกว่าขาดความเหมาะสม หรือผู้พูดพูดมากพูดนานเกินกว่าเวลาที่พอเหมาะพอควร ถึงแม้เนื้อหาจะถูกต้องแต่ก็ย่อมถือว่าไม่เหมาะสมกับเวลาและสภาพของผู้ฟัง อย่างนี้เป็นต้น

والله ولي التوفيق