وعليكم السلام ورحمة الله وبركاته
อัล-กิดิรียะฮฺ (القادرية) เป็นกลุ่มเฏาะรีเกาะฮฺ ศูฟียฺที่อ้างถึงอิมามอับดุลกอดิรฺ อัล-ญีลานียฺ (ร.ฮ.) (เสียชีวิต ฮ.ศ. 561/ค.ศ. 1166) มีชีวิตอยู่ในนครแบกแดด เป็นอิมามผู้สมถะ (ซาฮิด) และเป็นศูฟียฺผู้ยิ่งใหญ่ท่านหนึ่ง ตำราทางวิชาการในภาควิชาตะเศาวุฟของท่านได้แก่ “อัล-ฟัตหุรฺรอบบานียฺ” , “อัล-ฆุนยะฮฺ ลิฎอลิบีเฎาะรีก อัล-หัก” และ “ฟุตูหุลฆอยบ์” เป็นต้น
“อัช-ชาซิลียะฮฺ” (الشَّاذِلية) เป็นเฎาะรีเกาะฮฺศูฟียฺที่อ้างถึงอิมามอบุลหะสัน อัช-ชาซิลียฺ (ร.ฮ.) (เสียชีวิต ฮ.ศ. 656/ค.ศ. 1258) ท่านเป็นศูฟียฺชาวมอรอคโค (มัฆริบียฺ) มีชีวิตอยู่ในประเทศตูนิเซีย และเสียชีวิตในประเทศอียิปต์
ส่วนที่ถามว่าทั้งสองเฏาะรีเกาะฮฺมีความแตกต่างกันอย่างไร มีข้อดี ข้อเด่น หรือความเข้มงวดอย่างไรนั้น หากผมจะตอบก็คงตอบได้ แต่ไม่ควร! เพราะผมไม่ได้สังกัดแนวทางของเฏาะรีเกาะฮฺทั้งสองจึงถือเป็นคนนอก หากอยากจะทราบคำตอบก็คงต้องถามผู้รู้ที่สังกัดเฏาะรีเกาะฮฺทั้งสองจะดีกว่า เพราะเป็นคนใน
ส่วนกรณีของชัยคุลอิสลาม อิบนุตัยมียะฮฺ (ร.ฮ.) นั้น นักวิชาการมีความเห็นต่างกันเกี่ยวกับท่าทีของท่านที่มีต่อกลุ่มเฏาะรีเกาะฮฺศูฟียฺ ฝ่ายหนึ่งมีทัศนะว่า ชัยคุลอิสลาม อิบนุตัยมียะฮฺ (ร.ฮ.) เป็นศัตรูตัวฉกาจน์และโจมตีแนวทางของกลุ่มเฏาะรีเกาะฮฺศูฟียฺ อีกฝ่ายหนึ่งมีทัศนะว่าท่านไม่เคยเป็นปฏิปักษ์กับกลุ่มเฏาะรีเกาะฮฺศูฟียฺ และตัวท่านเองเป็นศูฟียฺที่รับความรู้ในภาควิชาตะเศาะวุฟจากเฏาะรีเกาะฮฺ อัล-กอดิรียะฮฺ โดยอ้างสายสะนัดบรรดาคณาจารย์ของชัยคุลอิสลามอิบนุตัยมียะฮฺที่เริ่มด้วย ชัยคฺ มุวัฟฟะกุดดีน อิบนุ กุดามะฮฺ (ร.ฮ.) ซึ่งเป็นศิษย์ของอิมามอับดุลกอดิรฺ อัล-ญิลานียฺโดยตรง
และชัยคุลอิสลาม อิบนุ ตัยมียะฮฺได้อรรถาธิบายตำรา “ฟุตูหุลฆอยบ์” ของอิมาม อับดุลกอดิร อัล-ญีลานียฺ (ร.ฮ.) เอาไว้ในกิตาบอิลมิสสุลูก จากตำรามัจญ์มูอะฮฺ อัล-ฟะตาวาของท่านอีกด้วย (เมาวฺกิฟ อัล-หะเราะกะฮฺ อัส-สะละฟียะฮฺ มินัตตะเศาวุฟ วัศ-ศูฟียะฮฺ ; อับดุลหะฟีช อิบนุ มะลิก อับดิลหัก อัล-มักกียฺ หน้า 196 – 197 โดยสรุป)
อิมามอัซ-ซะฮะบียฺ (ร.ฮ.) ซึ่งเป็นศิษย์ของชัยคุลอิสลาม อิบนุ ตัยมียะฮฺ (ร.ฮ.) ได้แต่งบทกวีกล่าวถึงความดีของชัยคุลอิสลาม (ร.ฮ.) หลายบท ส่วนหนึ่งคือบทที่ว่า
وجُوْدُهُ الْحَاتِمِيُّ مُشْتَهِرٌ ، وزُهْدُهُ الْقَادِرِيُّ فِى الطَّمَعِ
“ความใจบุญแบบอัล-หาติมียฺของเขานั้นเป็นที่ร่ำลือ และความสมถะแบบอัล-กอดิรียฺของเขาในเรื่องความละโมบ”
ในบทกวีท่อนนี้ อิมามอัซ-ซะฮะบียฺ (ร.ฮ.) กล่าวถึงความเป็นผู้ใจบุญของชัยคุลอิสลามแบบอัต-เตาริยะฮฺว่าเทียบได้กับหาติม อัฏ-ฏออียฺ ผู้ใจบุญที่รู้กันในหมู่ชาวอาหรับ และกล่าวถึงความสมถะของชัยคุลอิสลาม (ร.ฮ.) ซึ่งไม่มีความละโมบในใจท่านว่าเป็นแนวทางของอัล-กอดิรียฺ คือ อิมาม อับดุลกอดิรฺ อัล-ญีลานียฺ (ร.ฮ.)
เหตุนั้นจึงมีผู้กล่าวว่า ชัยคุลอิสลาม อิบนุ ตัยมียะฮฺ (ร.ฮ.) เป็นนักตะเศาวุฟคนสำคัญที่มีความรู้ในวิชา “อิลมุสสุลูก” ตามแนวทางของอิมามอับดุลกอดิร อัล-ญีลานียฺ (ร.ฮ.) (อัร-รอดดุลวาฟิรฺฯ ; อิบนุ นาศิริดดีน อัด-ดิมัชกียฺ หน้า 73)
คนที่เป็นศูฟียฺจริงๆ ซึ่งเคร่งครัดกับอัล-กุรอานและสุนนะฮฺคงไม่โจมตีชัยคุลอิสลาม อิบนุ ตัยมียะฮฺ (ร.ฮ.) ส่วนที่โจมตีนั้นคงไม่ใช่ศูฟียฺจริงๆ เพราะคนศูฟียฺจะไม่โจมตีและกล่าวหาผู้ใด!
والله اعلم بالصواب