الحمدلله والصلاة والسلام على رسول الله وبعد...
การละหมาดญะนาซะฮฺในสุสาน (กุบู๊ร-มักบะเราะฮฺ) ท่ามกลางกุบู๊ร (หลุมฝังศพ) ต่าง ๆ นั้นเป็นที่น่ารังเกียจ (มักรูฮฺ) นี่คือทัศนะของมัซฮับอัชชาฟิอีย์ และปวงปราชญ์ (ญุมฮู๊ร อัลอุละมาอฺ และอิบนุ อัลมุนซิรฺได้เล่าเอาไว้จากท่านอะลี อิบนุ อบีตอลิบ, ท่านอิบนุ อับบ๊าส, อิบนุ อุมัร, อะฏออ์, อิบนุ ซีรีน, อะฮฺหมัด, อิสหากและอบูเซาว์ริน ส่วนท่านอบูฮุรอยเราะฮฺและท่านอุมัร อิบนุ อับดิลอะซีซฺ ไม่ถือว่าเป็นที่น่ารังเกียจ และมีรายงานจากท่านอิหม่ามมาลิก 2 รายงานเหมือนกับ 2 มัซฮับที่กล่าวมา (กิตาบ อัลมัจญ์มูอฺ ชัรฮุ้ลมุฮัซซับ ; อิหม่ามอันนะวาวีย์ เล่มที่ 5 หน้า 231)
เมื่อผู้ที่ยังไม่ได้ละหมาดญะนาซะฮฺได้มาภายหลังจากฝังมัยยิตแล้วและมีความประสงค์ที่จะละหมาดให้แก่มัยยิตในกุบู๊ร ก็เป็นที่อนุญาตโดยไม่มีข้อขัดแย้งเนื่องจากมีหลักฐานจากหะดีษที่รายงานโดยอัลบุคอรีย์และมุสลิม จากท่านอบูฮุรอยเราะฮฺ (ร.ฎ.) อันเป็นเรื่องของการเสียชีวิตของหญิงผิวดำหรือชายผิวดำที่เคยกวาดมัสยิดของท่านนบี (ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม) และหะดีษอื่น ๆ ที่เป็นหะดีษซ่อฮีฮฺ (ดูอัลมัจญ์มูอฺ เล่มที่ 5 หน้า 206)
ประเด็นต่อมาก็คือ อนุญาตให้ละหมาดญะนาซะฮฺให้แก่มัยยิตที่ถูกฝังไปแล้วยังระยะเวลาใด? ในประเด็นนี้มีถึง 6 ประเด็นคือ
1. ให้ละหมาดแก่มัยยิตได้จนถึงเวลา 3 วัน และไม่ต้องละหมาดให้หลังจาก 3 วันนั้น นักวิชาการฝ่ายคุรอซานได้เล่าประเด็นนี้เอาไว้ และเป็นประเด็นที่มัชฮู๊รสำหรับนักวิชาการฝ่ายนี้
2. ได้จนถึงเวลา 1 เดือน
3. ตราบใดที่ศพมัยยิตยังไม่สูญสลาย
4. ให้ผู้ที่จำเป็นต้องละหมาดให้แก่มัยยิตในวันที่มัยยิตเสียชีวิตละหมาดได้
5. คล้าย ๆ กับประเด็นที่ 4
6. ให้ละหมาดได้โดยตลอด ซึ่งตามประเด็นที่ 6 นี้ก็เป็นที่อนุญาตให้ละหมาดที่สุสานของบรรดาซอฮาบะฮฺและบุคคลที่อยู่ก่อนเหล่าซอฮาบะฮฺได้ในทุกวันนี้ แต่นักวิชาการสังกัดมัซฮับอัชชาฟิอีย์ถือว่าประเด็นที่ 6 นี้อ่อน (ฎ่ออีฟ) เช่น อัลมาวัรดีย์, อัลมุฮามิลีย์, อัลเฟาว์รอนีย์, อิหม่ามอัลฮะร่อมัยน์, อัลบัฆวีย์ และอัลฆ่อซาลีย์ในตำราอัลบะซีฏ เป็นต้น
นักวิชาการมีความเห็นต่างกันว่าประเด็นใดถูกต้องที่สุด (อะซ๊อฮฺ) อัลมาวัรดีย์, อิหม่ามอัลฮะร่อมัยน์ และอัลญุรญานีย์ ถือว่าประเด็นที่ 3 ถูกต้องที่สุด คือละหมาดได้ตราบใดที่ศพของมัยยิตยังไม่สูญสลาย ส่วนปวงปราชญ์ในมัซฮับอัชชาฟิอีย์ ถือว่าให้คนที่จำเป็นต้องละหมาดให้ (อะฮฺลุ้ฟัรฎ์) ละหมาดแก่มัยยิตที่ถูกฝังไปแล้วได้เป็นสิ่งที่ถูกต้อง (อ้างแล้ว เล่มที่ 5 หน้า 208)
หากเรากล่าวตามประเด็นที่อ่อน คือละหมาดให้ได้โดยตลอด ก็ถามว่า อนุญาตให้ละหมาดที่กุบู๊รของท่านนบีของเราและนบีท่านอื่น ๆ หรือไม่? ประเด็นนี้มี 2 แนวทางคือ
1. ถูกต้องที่สุดในฝ่ายคุรอซานและอัลมาวัรดีย์ คือ ไม่อนุญาตให้ละหมาด อิหม่ามอัลฮะร่อมัยน์ระบุว่า เป็นคำกล่าวของปวงปราชญ์ในมัซฮับ และอัลบันดะนัยญี่ย์ชี้ขาดเอาไว้
2.ให้ละหมาดเป็นรายบุคคลไม่ให้ละหมาดเป็นหมู่คณะ ข้อนี้เป็นคำกล่าวของอบุลวะลีด อันนัยซะบูรีย์ ซึ่งเป็นนักวิชาการรุ่นก่อนจากอัศฮาบอัชชาฟิอียะฮฺ แต่อิหม่ามอันนะวาวีย์กล่าวว่า แนวทางแรกถูกต้องที่สุด (อ้างแล้ว เล่มที่ 5 หน้า 209-210)
والله أعلم بالصواب